Górnośląskie ślady w kulturze i nauce Europy
Od trzech dekad Seminarium Śląskie stanowi przestrzeń dialogu i pamięci. Konferencja, organizowana przez Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, poświęcona jest historii, kulturze i dziedzictwu Górnego Śląska, a także relacjom polsko-niemieckim. Tradycyjnie Seminarium Śląskie łączy się z Kamieniem Śląskim, jednak od dwóch edycji część programu odbywa się również w Opolu. Jubileuszową edycję zaplanowano na 28-30 października 2025 r. W centrum uwagi znaleźli się ludzie i instytucje, które kształtowały duchowe i kulturowe dziedzictwo Śląska oraz współtworzyły przemiany społeczne.
Górny Śląsk wydał na świat liczne wybitne osobistości ze świata nauki, kultury oraz życia społecznego, politycznego i gospodarczego, których osiągnięcia kształtowały rozwój Niemiec, Polski i Europy. I właśnie o tym debatowali prelegenci 30. Seminarium Śląskiego, którego temat brzmiał „Górnośląskie ślady w kulturze i nauce Europy”. Dyskutowano o dziedzictwie intelektualnym Śląska, w tym o wybitnych postaciach tej ziemi. Więcej o wyborze tematyki opowiedział nam Lucjan Dzumla, dyrektor Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej (wypowiedź w języku niemieckim):
„Ważne jest, aby mówić o osobistościach z niemieckiego kręgu kulturowego” – powiedział Rafał Bartek, przewodniczący Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce, który uważa, że wybór tematu jubileuszowej edycji Seminarium Śląskiego jest trafiony i ważny (wypowiedź w języku niemieckim):
Jubileuszowa edycja Seminarium Śląskiego skupiła się na ludziach i instytucjach, które budowały śląskie dziedzictwo intelektualne i kulturowe oraz wpływały na procesy transformacji społecznej i gospodarczej Europy. W trzech panelach prelegenci 30. Seminarium Śląskiego dyskutowali o wybitnych osobistościach ze świata nauki, kultury i życia publicznego, mówili o związku regionalnej pracy edukacyjnej z rozwojem tożsamości oraz prezentowali śląskie inspiracje dla dzisiejszej Europy, od paradyplomacji i zaangażowania obywatelskiego po lokalne innowacje. Jednocześnie zastanawiali się, jak skutecznie chronić i przetwarzać to wielowarstwowe dziedzictwo, aby stało się żywym źródłem nauki i doświadczenia dla przyszłych pokoleń.
Podczas pierwszego panelu dyskutowano o dziedzictwie intelektualnym Śląska oraz znaczeniu edukacji regionalnej dla ochrony dziedzictwa kulturowego i kształtowania tożsamości regionalnej. Aleksander Lysko z Regionalnego Instytutu Kultury im. Wojciecha Korfantego podzielił się ciekawymi spostrzeżeniami na temat edukacji regionalnej. Zwrócił uwagę, że edukacja regionalna to nie tylko przekazywanie wiedzy:
Profesor Edward Pliński z Uniwersytetu Wrocławskiego zaprezentował śląskich laureatów Nagrody Nobla, a Tomasz Górecki i Marietta Kalinowska-Bujak z Muzeum Miejskiego w Żorach opowiedzieli uczestnikom panelu o tożsamości regionalnej na przykładzie Stefanie Zweig.
Żaden inny region nie może pochwalić się tak dużą liczbą laureatów Nagrody Nobla jak historyczny Śląsk – to stwierdzenie słyszy się często. Ma ono swoje uzasadnienie. Prof. Pliński przedstawił je w swoim wykładzie:
W drugim panelu 30. Seminarium Śląskiego zaprezentowano wybitnych twórców kultury ze Śląska, którzy kształtowali dialog regionalny. W tym panelu przedstawiono między innymi portrety Theodora Opitza i Petera Lachmanna. Śląskie impulsy dla Europy, polityki, społeczeństwa, gospodarki były z kolei tematem trzeciego panelu. W jego centrum znaleźli się Ślązacy i Ślązaczki aktywni w życiu publicznym i komunalnym, których inicjatywy wykraczają poza region. Trzydniowa konferencja zakończyła się dyskusją na temat tzw. soft power we współczesnych stosunkach międzynarodowych.
30. Seminarium Śląskie rozpoczęło się uroczystą inauguracją z wykładem wprowadzającym prof. Joanny Rostropowicz na temat Górnego Śląska jako kolebki wybitnych osobistości oraz podsumowaniem 30 lat Seminarium Śląskiego. Podsumować wieloletnią działalność nie jest łatwo, jednak można wskazać elementy, które nieustannie kształtowały to wydarzenie przez 30 lat. Lucjan Dzumla (wypowiedź w języku niemieckim):
Nagrania zarówno tegorocznego Seminarium Śląskiego, jak i wcześniejszych edycji są dostępne w Internecie. Ukaże się również publikacja dotycząca tegorocznej, jubileuszowej edycji. Lucjan Dzumla (wypowiedź w języku niemieckim):
Zarejestrowane materiały można zobaczyć na kanale YouTube Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej, z kolei publikacje są dostępne na: hausbooks.pl i w bibliotekach.
Materiał z 30. Seminarium Śląskiego przygotowała Anita Pendziałek
