Rok 1945 na ziemi raciborskiej
„Rok 1945 na ziemi raciborskiej” to temat przewodni konferencji naukowej, która odbyła się 4 kwietnia 2025 roku w Muzeum w Raciborzu. Towarzyszył jej wernisaż wystawy fotografii ze zbiorów raciborskim muzeum oraz Archiwum Miejskiego w Leverkusen, na których można zobaczyć, jakie zniszczenia pozostawiła po sobie Armia Czerwona po wkroczeniu do miasta wiosną 1945 roku. Więcej o konferencji oraz o wystawie w relacji Anity Pendziałek:
W 2025 roku przypada 80 rocznica tragicznych wydarzeń związanych z działaniami na froncie II wojny światowej oraz z wkroczeniem Armii Czerwonej m.in. na Górny Śląsk. Miasto Racibórz do zakończenia II wojny światowej leżało w granicach III Rzeszy. Przez wojska Armii Czerwonej zostało opanowane na przełomie marca i kwietnia 1945 roku. W jej władzy miasto pozostało przez kilka następnych tygodni. W tym czasie dokonano ogromnych zniszczeń w mieście oraz niejednokrotnie bestialskich aktów przemocy wobec ludności cywilnej.
O wydarzeniach 1945 roku na ziemi raciborskiej przypomniało Muzeum w Raciborzu. Program konferencji obejmował dyskusje oraz wystąpienia polskich i czeskich naukowców. Licznie zgromadzonych słuchaczy przywitał dyrektor Muzeum w Raciborzu, Romuald Turakiewicz:
Wykład dra hab. Krzysztofa Nowaka z Uniwersytetu Śląskiego o polskiej koncepcji przebiegu granicy polsko-czechosłowackiej po II wojnie światowej był pierwszym punktem programu konferencji. Kolejne dwa wykłady – o Czechosłowackiej Samodzielnej Brygadzie Pancernej w powiecie raciborskim wiosną 1945 roku oraz o I Korpusie Pancernym na Ziemi Raciborskiej w czerwcu 1945 roku – wygłosili dr hab. Aleš Binar oraz dr hab. Piotr Pałys. Pierwsza część zakończyła się dyskusją.
Druga część konferencji obejmowała m.in. wykład dra Janusza Mokrosza o wojewodzie śląskim Aleksandrze Zawadzkim w obliczu polsko-czeskiego konfliktu granicznego po II wojnie światowej, a także wykład Krzysztofa Langera o roku 1945 w Raciborzu w archiwaliach Archiwum Państwowego w Raciborzu. Następnie wystąpił dr Piotr Sput, członek rady raciborskiego muzeum, historyk, prezes Towarzystwa Miłośników Ziemi Raciborskiej, który przybliżył tragiczne wydarzenia związane z wkroczeniem Armii Czerwonej do Raciborza w 1945 roku. W pierwszej części wystąpienia pod tytułem: „Rok 1945 – tragiczna i okrutna cezura dla mieszkańców Raciborza i okolic” nakreślił, czym jest Tragedia Górnośląska oraz jakie wydarzenia obejmowała na konkretnych terenach. Wspomniał o represjach, mordach i gwałtach, o obozach, o miejscach kaźni, o deportacjach, o odniemczaniu ziem. Następnie nawiązał do wydarzeń z tego okresu w Raciborzu. Dr Piotr Sput:
„W 1951 roku Leverkusen podpisało honorowy patronat na rzecz miasta Racibórz. Leverkusen było pierwszym adresem dla przesiedleńców z tego miasta” – czytamy na oficjalnej stronie miasta Leverkusen. Wspólna historia tych dwóch miast połączonych konsekwencjami tragicznych wydarzeń 1945 roku znalazła także odbicie w wystawie „Racibórz 1945”. Wystawa prezentuje przede wszystkim zdjęcia pochodzące z Muzeum w Raciborzu oraz z Archiwum Miejskiego w Leverkusen. Wprowadzenie do wystawy przygotował Adam Knura:
Wystawę można zwiedzać do 31 maja 2025 roku w Muzeum w Raciborzu.
„To ważne wydarzenie, na które od dawna oczekiwali muzealnicy, historycy i osoby, które interesują się naszym regionem” – powiedział Romuald Turakiewicz, dyrektor Muzeum w Raciborzu. Zapowiedział również, że najprawdopodobniej zostanie wydana publikacja pokonferencyjna. Ci, którzy interesują się historią ziemi raciborskiej, a nie mogli uczestniczyć w konferencji, mogą ją zobaczyć w sieci. Zapis z konferencji jest dostępny w serwisie YouTube na kanale Muzeum Racibórz.
Wśród zaproszonych gości konferencji naukowej byli dyrektorzy placówek oświatowych, instytucji kultury, przedstawiciele władz samorządowych oraz stowarzyszeń. Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców Woj. Śląskiego reprezentował dr Josef Gonschior.
