„Jeżeli mam świadomość siebie, mogę się otworzyć, by poznawać innego”
W ostatnim tygodniu października 2024 roku odbyło się 29. Seminarium Śląskie, a hasło przewodnie tegorocznego seminarium brzmiało: „Śląska mozaika kultur – znaczenie różnorodności kulturowej dla regionu”.
Seminarium zainaugurowano 28 października o godzinie 16:00 w pałacu w Kamieniu Śląskim. Program obejmował oficjalne otwarcie, wykład wprowadzający profesora dr. hab. Cezarego Trosiaka z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na temat różnorodności kulturowej Śląska jako wyniku procesów migracyjnych oraz debatę zorganizowaną wspólnie z Fundacją Konrada Adenauera w Polsce na temat doświadczeń Europy związanych z migracją. W debacie wzięli udział: dr Jens Bauman, pełnomocnik ds. przesiedleńców i późnych przesiedleńców Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Saksonii, prof. dr hab. Michał Nowosielski, socjolog i członek Komisji Badań nad Migracjami Polskiej Akademii Nauk, oraz dr Ondrej Filipec, adiunkt w Instytucie Nauk Politycznych i Społecznych Uniwersytetu w Ołomuńcu.
W pozostałe dni seminarium odbywało się w Opolu. Program obejmował dwa panele dyskusyjne, które odbyły się w auli im. profesora Kośmidra w Centrum Nauka Biznes w Opolu. Pierwszy panel poświęcony był różnorodności kulturowej Śląska. W ramach wykładów i dyskusji panelowych omówiono pojęcie „wielokulturowy Śląsk” oraz kwestie związane z ujęciem tego tematu na przestrzeni lat. Wśród panelistów znaleźli się: prof. Ryszard Kaczmarek z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, dr Alina Szwarc z Uniwersytetu w Białymstoku i dr Marek Mazurkiewicz z Uniwersytetu Opolskiego.
Najpierw paneliści wygłosili krótkie referaty. Prof. Kaczmarek mówił o tożsamości narodowej i etnicznej tzw. późnych przesiedleńców z Górnego Śląska w latach 1950–1989, podkreślając, że grupa przesiedleńców z lat 80. znacznie różniła się od wcześniejszych i ich liczebność przyczyniła się do oficjalnej rejestracji mniejszości niemieckiej w Polsce. Dr Marek Mazurkiewicz zajął się wielokulturowością na Śląsku z perspektywy historycznej i politycznej, natomiast dr Alina Szwarc mówiła o edukacji regionalnej w polskich szkołach, podkreślając jej znaczenie dla wychowania w duchu wielokulturowości.
Drugi panel poświęcony był tematowi: „Śląski tygiel kulturowy” oraz kwestiom tożsamości regionalnej, kultury i języka. Format panelu był identyczny: najpierw krótkie referaty, a następnie pytania i dyskusja. Pierwsza panelistka, prof. Maria Szmeja z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, omówiła dynamikę tożsamości mieszkańców Śląska. Następnie głos zabrała prof. Joanna Rostropowicz z Uniwersytetu Opolskiego, która skoncentrowała się na relacjach między mniejszością śląską a niemiecką, wskazując, że Ślązacy i Niemcy w regionie są ze sobą kulturowo spleceni.
W panelu wystąpili również: prof. Jerzy Gorzelik z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, który mówił o planach i iluzjach autonomii Górnoślązaków, oraz Grzegorz Kulik, literaturoznawca i twórca śląskiego korpusu językowego, który wyjaśnił, dlaczego Ślązacy potrzebują własnego języka. Tego dnia odbył się także poranny spacer po Opolu „Śladami opolskich Żydów” oraz pokaz monodramu „Godajom mi Helmut” w Teatrze Ekostudio.
Ostatni dzień seminarium poświęcono tematowi: „Różnorodność kulturowa jako szansa i wyzwanie dla regionu”. W panelu wzięli udział: dr Marcin Tyslik, honorowy konsul RFN w Opolu, prof. Romuald Jończy z Uniwersytetu Opolskiego oraz Daniela Zambaldi, koordynatorka ds. integracji z autonomicznej prowincji Bolzano-Tyrol Południowy. Program obejmował również debatę na temat: „Czy Polska ma własną politykę migracyjną/Czy Polska potrzebuje polityki migracyjnej?”, warsztat dla młodzieży dotyczący stereotypów, uprzedzeń i dyskryminacji oraz spotkanie z wydawcą Pejterem Długoszem.
Seminarium Śląskie ma długą tradycję. Od początku stanowi przestrzeń do dyskusji o historii i kulturze Śląska z różnych perspektyw. Nowością w tym roku były zmienione ramy czasowe i inna lokalizacja. Lucjan Dzumla, dyrektor generalny Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej:
Relację przygotowała Anita Pendziałek.
