Wokół jądra atomu
Maria Goeppert-Mayer była amerykańską fizyczką pochodzenia niemieckiego. Urodziła się w Katowicach. Otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki.
Pochodziła z zasłużonej dla Śląska rodziny i była jedną z trzech kobiet, które otrzymały Nagrodę Nobla. W tym roku przypada 113. rocznica jej urodzin.
Maria Goeppert-Mayer była niemiecko-amerykańską fizyczką, która wraz z Hansem Jensenem w 1963 roku otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki – za odkrycia dotyczące struktury powłokowej jądra atomowego. Urodziła się 28 czerwca 1906 roku w Katowicach (Górny Śląsk), a zmarła 20 lutego 1972 roku w San Diego (Kalifornia) w Stanach Zjednoczonych.
Maria Goeppert-Mayer była drugą kobietą, 60 lat po Marii Curie, która otrzymała Nagrodę Nobla. Nawet cieszyła się z tej nagrody, ale nie podobało jej się to, że z powodu ceremonii nie mogła przez wiele godzin palić papierosów.
Maria była jedynym dzieckiem Friedricha Goepperta, profesora pediatrii w Getyndze i jego żony Marii. Jak Maria Goeppert-Mayer z dumą stwierdza w swoim CV, sporządzonym na wniosek Komitetu Nobla, jej ojciec był siódmą generacją profesorów w rodzinie. Maria była gotowa kontynuować tę tradycję, ale nie było to proste, ponieważ w tamtych czasach kobiety nie były mile widziane na stanowiskach profesorów, zarówno w Niemczech, jak i w Stanach Zjednoczonych.
Jednak idący z duchem czasu ojciec powiedział swojej córce, że nie może zostać „typową kobietą”, kiedy dorośnie. Polecił jej, by nauczyła się interesującego zawodu i nie marnowała życia jako kura domowa. Maria studiowała matematykę, a następnie fizykę. W tym czasie Getynga była najlepszym ośrodkiem naukowym obu tych przedmiotów – wielu późniejszych laureatów Nagrody Nobla pracowało właśnie tam. Ojciec Marii zmarł w 1927 roku. Matka zaczęła wynajmować pokoje studentom – jednym z nich był Joseph Mayer, student chemii z USA, który zwrócił uwagę na młodą Goeppert. Maria nie tylko wyróżniała się urodą, lecz także mądrością przewyższała wszystkie inne młode kobiety. W 1930 roku Maria Goeppert zdobyła doktorat z fizyki kwantowej, wyszła za mąż za Joe Mayera i wyjechała z nim do Baltimore, gdzie został profesorem na John Hopkins University. Wykwalifikowana Maria Goeppert-Mayer nie otrzymała tam zatrudnienia z powodu ograniczania nepotyzmu. Maria nie miała natury wojownika i pogodziła się z tym. W latach trzydziestych urodziła dwoje dzieci, Marianne i Petera. Wraz z mężem napisała podręcznik „Mechanika statystyczna”. Książka stała się klasyką.
Pod koniec 1941 roku Stany Zjednoczone przystąpiły do wojny, a wszystkich naukowców wykorzystano do celów wojennych. Maria Goeppert-Mayer pracowała w tajnym projekcie nad bombą atomową. Po wojnie wraz z mężem udała się do Centrum Badań Jądrowych w Chicago. Została profesorem, choć wykładała nieodpłatnie, a przy okazji rozwinęła swoją teorię na temat modelu powłokowego jądra atomu, która do tej pory była nieuporządkowana. Za to w 1963 roku otrzymała Nagrodę Nobla, wraz z Eugenem Wignerem i Hansem Jensenem.
Chociaż Maria Goeppert-Mayer wyjechała z Katowic w wieku trzech lat i nigdy tam nie wróciła, sercem była zawsze blisko Śląska. Wspierała różne fundacje związane ze Śląskiem i Ślązakami. W Katowicach została uhonorowana tablicą pamiątkową, która znajduje się na ścianie jej rodzinnego domu. Również jedna z katowickich ulic nosi imię wielkiej fizyczki.
